Bosna-Hersek: AB ve NATO’ya mı katılacak yoksa Moskova’ya mı yaklaşacak?

Bu haberin orijinal dili İngilizce idi.

Avrupa Birliği (AB) ve Kuzey Atlantik Paktı Örgütü’ne (NATO) üyelik için yarışan ve Rusya ile dengeli bir ilişki sürdürme çabasında olan Bosna Hersek, bir kez daha belirsizliklerle karşı karşıya.

Batı Balkan ülkesi, Brüksel’in bu yılın başlarında kapıyı açmasına rağmen, hem AB hem de NATO üyeliği konusunda fazla ilerleme kaydedemedi.

Uluslararası toplum, yıllar önce yıkıcı bir etnik çatışmaya sahne olan ülkenin ancak bu iki birliğe üye olarak istikrara ulaşabileceği konusunda ısrar etse de, Rusya’nın Sırp nüfusun yoğunlukta olduğu Sırp Cumhuriyeti’nde (SC) artan varlığı, Brüksel ile Moskova arasında 3,2 yıl önce kurulan ülke, 1 milyon nüfuslu ülkenin parçalanabileceği endişesini yeniden gündeme getirdi.

Ülkenin istikrarına ilişkin tartışmalar, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa topraklarında yaşanan en kötü savaş olduğuna inanılan 1990’lardakine benzer bir çatışma korkusunu artırdı.

Üç ana Güney Slav etnik grubunun (Sırplar, Hırvatlar ve Boşnaklar) hakim olduğu ülkede Rusya, çoğunlukla Doğu Ortodoks olan etnik Sırplarla tarihsel ve dini bağları nedeniyle her zaman potansiyel bir “spoiler” olarak görüldü.

1995 yılında savaşı sona erdirmek için hazırlanan ABD destekli Dayton Barış Anlaşması uyarınca, Bosna-Hersek’te iki ana idari birim kuruldu; bunlar SC ve çoğunluğu Bosna-Hırvat olan Bosna-Hersek Federasyonu’ydu.

Bu iki birime, her bir üyenin üç ana etnik gruptan birini temsil ettiği, devlet düzeyinde bir şemsiye hükümet ve üçlü başkanlıkla bir miktar özerklik tanındı ve ordu, yüksek yargı ve yüksek yargı da dahil olmak üzere ülkenin başlıca kurumlarını denetleyen bir bakanlar kurulu var. ve vergi idaresi.

Barış anlaşması aynı zamanda ülkedeki üç ana etnik grubun iç politikaya hakim olmasını ve kilit karar alma süreçleri üzerinde kontrol sahibi olmasını sağlayan bir yargı labirentiyle dünyadaki en karmaşık siyasi sistemlerden birini de yarattı.

Bosna hiçbir zaman tam anlamıyla istikrarlı bir toplum olamasa da üç partinin yeniden birlikte çalışabilmesi ve zaman zaman uzlaşmaya varabilmesi, ülkenin AB üyeliğine ve NATO’ya doğru ilerlemenin bir yolunu bulabileceği yönünde düşüncelere yol açtı.

Ancak yıllardır süren ekonomik durgunluk, devam eden büyük ölçekli beyin göçü ve ülke liderlerinin artan milliyetçi söylemler karşısında ortak bir zemin bulamamaları toplumun beklentilerini azalttı.

Buna rağmen Brüksel, Bosna’nın AB üyeliğine ilk başvurusundan sekiz yıl sonra, Mart ayında aday statüsü verdi.

Uzmanlar bunu Kremlin’e karşı caydırıcı bir hamle olarak tanımlıyor.

Brüksel-Moskova salıncak

Bosna-Hersek vatandaşları, yönetimin Brüksel’e mi yönelmesi yoksa Belgrad’la bağları güçlendirmesi mi gerektiği konusunda bölünmüş durumda.

Anketlere göre Bosnalıların çoğunluğu ülkelerinin AB’ye katılmasını isterken, açık sözlü muhalifler Brüksel’in SC sakinlerine pek fazla fırsat sunamayacağını savunuyor.

Euronews’e konuşan Milan adlı muhalif, “Bu yanlış bir sistem. Halkıma ve ülkeme çok kötü şeyler getiriyor.”

Ama Avrupa ile daha yakın ilişkiler kurulmasını savunanlar da var. Bir başka Banja Luka sakini olan Arian, AB üyeliğinin getireceği kolaylıklara yönelik ortak arzuyu dile getirdi.

“Ben de Avrupa Birliği’ne girmek istiyorum çünkü pasaportumu taşımadan seyahat etmek istiyorum.”

NATO’ya gelince, Bosnalı Sırp lider Milorad Dodik tutumunda kararlı: Yaklaşık 3,2 milyon nüfuslu Balkan ülkesi, söz sahibi olduğu sürece asla ittifaka katılmayacak.

Bölgedeki pek çok Sırp, kendilerini hâlâ, diktatör Slobodan Miloseviç rejiminin eski Yugoslavya’da Bosna’da ve ardından Kosova’da ciddi savaş suçlarıyla sonuçlanan bir dizi savaşa dahil olmasına tepki olarak 1990’larda NATO’nun bombalama kampanyasının kurbanı olarak görüyor. Birçoğu Rusya’yı, ABD ve AB destekli Boşnak ve Bosnalı Hırvatlar tarafından sürekli olarak baltalanan ulusal çıkarlarını gerçekten koruyabilecek bir dost ve müttefik olarak görüyor.

Rusya gerçekten bu kadar etkili mi?

Sırp Cumhuriyeti ile Rusya arasındaki bağlantı yadsınamaz. Bunun bir ipucu Dodik’in, Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı geniş çaplı işgalinden bu yana Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Moskova’da birkaç kez ziyaret eden az sayıda Avrupalı ​​liderden biri olmasıdır.

Bazıları Dodik’in NATO’ya karşı direnişinin doğrudan, ittifakın Avrupa’ya doğru genişlemesine izin vermek istemeyen Kremlin’den kaynaklandığını düşünüyor.

Ancak Bosna’nın diğer bölgelerinde yetkililer Moskova’nın dışarıdan göründüğü kadar etkili olmadığını söylüyor.

Bosna-Hersek’teki iki taraftan biri olan Bosna-Hersek Federasyonu’nun (FBIH) içişleri bakanı Ramo Isak, “Rusya’nın kendi sorunları var ve Bosna-Hersek’in sorunlarıyla ilgilenecek zamanı yok” dedi. Euronews’e söyledi.

“Bosna Hersek egemen bir ülkedir ve Rusya bunu biliyor, herkes biliyor. Sırp Cumhuriyeti, Bosna Hersek’in işlerine hiçbir şekilde engel olamaz ve kimse de onlardan bir şey istemez. Bence onların kendi işlerine bakmaları daha iyi olur.” Kendi ekonomik sorunları.”

Öte yandan SC yetkilileri komşu Sırbistan’a yaklaşmaya devam ediyor.

Geçtiğimiz günlerde SC ile Sırbistan arasında sınır ötesi işbirliğini güçlendirme amaçlı bir mutabakat anlaşması imzalandı. Bazıları bunun Dodik’in, Dayton Barış Anlaşması’nın kesinlikle yasakladığı SC’nin bağımsızlığı yönündeki çabalarını güçlendirmeyi amaçladığını öne sürüyor.

Popülist Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, kendisi ve Bosnalı Sırp ayrılıkçı lider Haziran ayında bölgedeki tüm Sırplar için “birlik” çağrısında bulunan büyük bir milliyetçi toplantı düzenlemiş olsa da, Balkanlar’da barış ve uyum çağrısında bulundu ve bu mutabakat, bunun doğrudan mesajıydı. Belgrad olayının sonucu.

Ancak Sırp Cumhuriyeti’nin eski İçişleri Bakanı Darko Matijaseviç, Euronews’e durumun böyle olmadığını ve gerçekte amacın yalnızca Banja Luka’nın içeride elini güçlendirirken aynı zamanda iki taraf arasındaki ilişkileri güçlendirmek olduğunu söyledi. Balkanlar’da Sırp çoğunlukta.

“Bildiğiniz gibi, Dayton Barış Anlaşması ve anayasamız temelinde Bosna’daki yüksek düzeydeki özerkliğimizi korumanın ulusal çıkarlarımıza uygun olduğu konusunda karşılıklı anlayışa dayalı anlaşmalara varabileceğimizden eminim.”